Balıkesir, coğrafi konum itibariyle Marmara Bölgesi‘nde batıdan Ege Denizi’ne, kuzeyden Marmara Denizi’ne olan kıyıları bakımından önemli bir yerde bulunmaktadır. Ege Denizi’ne olan kıyılarının uzunluğu Ayvalık ilçesinde 54 km, Burhaniye ilçesinde 12 km, Edremit ilçesinde 32 km, ve Gömeç ilçesinde 17,5 km olmak üzere toplam 115,5 km’dir. Marmara Denizi’nde kıyı uzunluğu ise Bandırma ilçesinde 60 km, Erdek ilçesinde 34,5 km, Gönen ilçesinde 8 km ve Marmara ilçesinde 72,5 km olmak üzere toplam 175.km ‘dir. (Toplam:290,5km)
1. Fiziki Özellikleri
Yüzölçümü 14.299 km² olan Balıkesir, kuzeydoğuda Bursa, güneydoğuda Kütahya ve Manisa, güneybatıda İzmir, batıda Ege Denizi ve Çanakkale iline komşudur. 39º40’ kuzey enlemler ile, 26º28’ doğu boylamları arasında yer almaktadır. İl sınırları hem Marmara hem de Ege Bölgesi içerisinde dağılmıştır.Fazla engebeli olmayan Balıkesir ili yer şekilleri, büyük ölçüde dalgalı düzlüklerden oluşur. İl alanının yarısından fazlasını kaplayan plato düzlükleri akarsu vadileriyle parçalanmış durumdadır. Yüksekliği 2000 m’ yi bulmayan ilin , genel görünümde kuzey kesimini, Karadağ’ın batı uzantıları engebelendirir. İlin güneydoğu ve güneybatı kesimleri daha dağlıktır. Güneydoğuda Alaçam Dağları’na bağlı Ulus Dağ’ının doruğu 1769 metreye ulaşır. Güneybatı-kuzeydoğu doğrultusundaki Kaz Dağları, il sınırındaki Karataş Tepesinde 1774 m’lik bir yükseklik bulur.
Yüzölçümleri itibariyle ilçelerimiz;
Altıeylül Karesi Marmara Adası Ayvalık Balya Bandırma
927 km² 742 km² 154 km² 265 km² 936 km² 592 km²
Bigadiç Burhaniye Edremit Erdek Gömeç Gönen Dursunbey
1.028 km² 280 km² 731 km² 333 km² 223 km² 1.118 km² 1,948 km²
Havran İvrindi Kepsut Manyas Savaştepe Sındırgı Susurluk
543 km² 761 km² 908 km² 593 km² 409 km² 1.378 km² 645 km²
Ovalar az bir yer tutmaktadır. Bunların başlıcaları; Balıkesir ovası, Manyas ovası, Gönen ve Edremit ovalarıdır. Bu ovaların çoğunluğu tektonik olaylar sonucu oluşan çöküntü alanlarının sonradan alüvyonlarla dolmasıyla meydana gelmiş düzlük alanlardır.
A.1.DAĞLAR
Karadağ:
Gemlik ve Bandırma arasında bulunan zirveden aşağı Yeni Paleozoik, Mezosoik ve Tersiyer’e ait kayalardan örtülerden oluşmuş ve eteklerinde Neojen çökellerin bulunduğu 767 m yükseklikte bir kütledir.
Edincik Dağı:
Bandırma ve Erdek körfezlerinin güney tarafında bulunan, güneyinde Neojene ait birimler , doğusunda billuri kalkerlerle, şistler, batısında ise amfibollu şistler bulunur.
Kapıdağ: Eski bir kütle olan Kapıdağ Yarımadası’nın en yüksek yeri 803 m olup , eskiden kıyıya yakın ve ada durumunda olan arazinin hem doğudan hem batıdan iki ayrı kordon ile karaya bağlanması ile oluşmuştur. Bu iki kordon arası başlangıçta bir göl iken zamanla bataklığa dönüşmüş ve bugün kara ile birleşmiştir.
Sularya, Gelçal(Keltepe) Dağları: Manyas’ın güneyinde Susurluk- Kocaçay vadilerinin arasında uzanan bir çift masif, doğuda Sularya (600) Dağı adını alır. Gelçal Dağları da kütlevi olup, en yüksek yeri 881 m’dir.
Çataldağı(Kepez): Manyas havzasının güneyinde Susurluk- Mustafa Kemal Paşa çaylarının açtığı vadiler arasında iki zirveli bir masiftir. En yüksek yeri 1336 m ‘dir.
Alaçam Dağları: Balıkesir’in güneydoğusundaki engebeyi teşkil eden bu dağlar doğu ve batı yönünde uzanırlar. Kütahya sınırları ile Dursunbey’ in güneyindeki saha , Sındırgı’nın kuzeyindeki sahayı kaplar. En yüksek yeri 1615’dir.
Madra Dağı: Bu dağlara üzerindeki en büyük yerleşmeye bağlı olarak Kozak Dağ’ı adı da verilmektedir. En yüksek zirvesi 1338 m olup, Marmara ve Ege’yi birbirinden ayırır ve su bölümü çizgisini meydana getirir.Bu dağlar, İvrindi ilçesinin 4 km batısında, Musluk Dağı üzerinden Kazdağı’ nın devamı olan Aykaya Dağı ile birleşir.
Kazdağı: Edremit Körfezi’nin kuzeyinde batı – güneybatı doğu- kuzeydoğu yönlü morfolojik uzanışı ile iki çöküntü arasında bir duvar gibi görünen kütlenin en yüksek yeri Babadağ olup, 1767 metredir. Bu dağ ilkçağ ve mitolojide İda Dağı olarak geçer.
Hodul Dağı: Biga Yarımadası’nın kuzeydoğusunda bulunan bu dağ geniş bir masif olup, en yüksek yeri 610 m’yi bulur.
A.2. OVALAR
Gönen Ovası : Denizden yüksekliği 30 m olan ve Gönen Çayı’nın yatağı boyunca uzanan ova, Manyas Gölü çukurundan eski alüvyonlardan oluşan bir eşik ile Marmara Denizi’nden de 100 m’ yi aşan bir sırtla ayrılmıştır.
Manyas Ovası: Alanı 110 km² olup, Manyas Gölü’nün güney taraflarında bulunan ve doğu batı istikametinde uzanan ova, alüvyonların Manyas Gölü’nün bugünkü seviyesine göre birikmesi ile meydana gelmiştir.
Balıkesir Ovası: Alanı 140 km² olup, Batı Anadolu’da, Marmara Bölgesi’nin güney bölümünde, Edremit- İvrindi ovalarıyla birlikte batı doğu doğrultulu alçak bir saha üzerinde bulunan Balıkesir şehri, kendi adı ile anılan verimli ovayı batıdan sınırlayan düz sırtlı tepelerin yamacında kurulmuştur.
Körfez Ovaları: Turfanda sebze ve meyve yetiştirilen ve Akdeniz ikliminin tipik şekli görülen bu ovalar; Edremit Ovası, Burhaniye Ovası ve Altınova’dan oluşmaktadır.
A.3. AKARSULAR
Susurluk Çayı:
Balıkesir ili topraklarına Kütahya sınırlarından katılan Susurluk Çayı kuzeye dönerek Balıkesir Ovası’nın doğusundan geçer, Marmara Denizi’ne dökülür.
Gönen Çayı: Kazdağları’nın kuzey eteklerinden doğan Gönen Çayı, Kalkım ve Pazarköy çevresindeki küçük dereleri bünyesine aldıktan sonra büyür ve güneybatı – kuzeydoğu doğrultusunda dar boğazlardan geçerek Gönen Ovası’na oradan da Misakça’nın batısından Marmara Denizi’ne dökülür.
Koca Çay: Madra Dağları’ndan kaynaklanan akarsu,, Manyas Gölü’ne dökülür. Daha sonra gölden çıkarak gölün suyunu Karadere vasıtasıyla Susurluk Çayı’na boşaltır.
Havran Çayı:Uzunluğu 36 km olan ve Madra Dağları’nın kuzey ve batı yamaçlarıyla, Kaz Dağları’nın güney kesimlerinden doğan küçük derelerin beslediği akarsu, ormanlarla kaplı vadiler içinden geçer. Havran Ovası’ndan sonra Burhaniye İlçesi’nin 1,5 km güneyini görerek, Edremit Körfezi’nde Ege Denizi’ne dökülür. İlimiz sınırları içinde bu akarsulardan başka çok sayıda küçük çay ve dereler bulunmaktadır.